Metaphysica 8*
(eta)
*Bolded Text Quoted by Richard Rufus
[1042a4] B 311r I 125vb M 107rb N 321rb
1. Oportet nos congregare dicta et determinare sermonem | et post
postea M
complere
om. M
; dictum
est
post enim I
enim quod
quoniam I
[5] quaerendae
quaerendum N
sunt
causae substantiarum
b'arum N
et principia
principium M
et elementa
elementum M
. | Quaedam
Quodam I
enim
est
(s. lin.) B
substantiae sunt concessae ab omnibus, | et
om. N
de quibusdam
de quibusdam
post quidam B
dicunt quidam sermones proprios; concessae enim sunt
substantiae | naturales, ut ignis et terra et
om. N
aqua et aer et alia corpora simplicia, deinde plantae et partes
earum, et [10] animalia et partes animalium, et caelum et partes caeli. Et quidam dicunt
substantiam propriam esse | formas et mathematica.
[1042a12] I 126ra N 321va
2. Et accidit ex | sermonibus ut sint substantiae eius quod est per essentiam
et
add. si I
subiectum etiam
eius IN
, et | genus magis
quam formae, et universale magis quam [15] particulare. Et exemplaria etiam
om. M
quae
om. IN
coniunguntur cum universalibus per genus
add. erit M
; M 107va| aestimantur
aestimatur B, existimantur I
enim
om. M
esse substantiae, quia recipiunt unum sermonem. | Ergo
quid est
om. M
per
essentiam est substantia, et sermo eius est
s. lin. B
definitio. Et ideo | dictum est quod dictum est
quod dictum est
om. (hom.) B
in definitione et in illo quod est per se. Et cum |
definitio est sermo
add. sed exp. communis sermo B
, et omnis sermo habet partes, considerandum
consciendum M
est etiam
ante est I
necessario [20] de parte
add. etiam N
, et
cognitio est quae sunt partes substantiarum et quae non sunt. Et | si sint
sunt I, sit M
partes
definitionis etiam
rep. sed corr. B
,
non est substantia neque universale | neque genus. De exemplaribus
exemplarius N
vero et
om. N
de
om. B
mathematicis |
perscrutandum est post; quidam enim dicunt
om. M
ipsa
corr. ex: ipsas BN
esse substantias alias ab ipsis
istis BN
substantiis sensibilibus. |
[1042a25] I 126rb
3. Et omnes substantiae sensibiles habent materiam. Et substantia est
subiectum, et alio modo est
om. B
materia (et
dico materiam illud quod
om. I
est
om. IN
quia hoc
om. N
non est hoc
s. lin. N
| in actu,
et
sed B,
om. N
est hoc
in potentia). Et alio modo est definitio et | forma quae est principium rei et est per definitionem
separata. Et tertio
add. est M
modo
illud quod
quo N
est [30] ex istis, cuius
solius est
s. lin. B
generatio et
corruptio, et est separatum
sepatum ! M
| modo
simplici; substantiae enim quae sunt substantiae per definitionem quaedam
quae N
sunt ista et
quaedam non. |
[1042a32] |I 126va M 107vb N 321vb|
4. Manifestum est B 311v igitur
om. N
quod materia est substantia
materia est substantia] s. est m. M
, quoniam omnes transmutationes oppositae in
situ habent subiectum fixum, sicut illud quod est in loco
add. suo I
. Quod enim
add. est in loco N,
add. ultra sed del. quod enim N
est
add. hic B
nunc fiet etiam [35] alius
corr. ex: aliud N
locus
post B
, et in re etiam quae
est nunc secundum hanc quantitatem fiet etiam | minor aut maior, et in transmutatione est
aliquid
aliquid – est
rep. B
quod modo est sanum quod
quod – quod] sanum modo et I
[b1] fiet etiam
ante fiet B,
om. N
aegrum, et similiter etiam in
s. lin. B
substantia
quae est nunc
add. etiam I
in |
generatione fiet etiam in
om. B
corruptione.
Et erit materia
modo M
subiectum sicut
| hic
hoc BI
, et fiet etiam sicut illud
quod est per privationem. Et aliae transmutationes | sequuntur
sequitur M
istam. Ista autem
enim B
non sequitur [5] unam
illam M
aut duas aliarum; non I 126vb enim est necesse ut
si B
illud quod | habet
materiam localem etiam habeat
ante etiam BN, habet M
materiam quae generatur et corrumpitur. | Dictum igitur
post est B
est in
naturalibus | quae est differentia
ante est N
inter
add. non BI,
add. sed exp. non N
esse simpliciter et
aut M
non simpliciter
add. non B
. |
[1042b9] |I 127ra M 108ra N 322ra|
5. Et cum quaedam substantiae sint
sunt M
concessae, ut subiectum et materia etiam, et est [10] illud quod
est in potentia, remanet I 127rb dicere quae est | substantia
s. lin. B
sensibilium quae est in actu. Democritus vero | videtur
om. M
aestimare
existimare I
quod differentiae
dicere M
eorum
earum B
sunt tres. | Materia vero quae est substantia subiecta est
eadem etiam
add. sed exp. cum B
, et
mg. B
differunt
differt IN
aut |
secundum ordinem, qui
corr. (s. lin.) ex: quae B, quae M
est figura, aut secundum transmutationem, quae est situs, aut
secundum contactum
concavum I
, qui
quae M
est [15] compositio.
Et ipse videt multas differentias, ut dicitur
dixit M
; quaedam est enim
est enim
om. BN
| per compositionem materiae, ut omnia quae admiscentur
admisentur I, admiscuntur N
. | Verbi gratia, mel et
add. a M
aqua. Et
quaedam per ligamentum
add. ut lectus I,
add. ut capitis ligatura N
, et quaedam per glutinum, ut liber, et quaedam per
clavos, ut arca, et quaedam per plura istorum. Et quaedam per situm, ut via et
add. sed exp. s B
limes
lines M
; ista enim [20]
differunt secundum motum
modum B
situalem
et situm a se M
. Et
quaedam secundum tempus, ut mane et sero. Et quaedam secundum locum, ut venti. Et
quaedam per passiones
add. sed exp. ut B
quae
corr. ex: quaedam M
sunt sensibilium, ut durities
divities M
et mollities, et | spissitudo et raritas
traritas ! M
, et siccitas et
humiditas. Et | quaedam per quaedam, et quaedam per omnia. Et universaliter quaedam
add. per M
[25] magis et quaedam
add. per M
minus. Et ideo cum limes ponitur superius, non est limes. Manifestum est igitur quod ens |
dicitur secundum
add. verum M
M 108rb numerum istorum modorum; dicitur enim
rep. N
ens via quae
quia N
est secundum hunc
situm, et hoc etiam significat quod est secundum hunc situm. Et ipsum esse frigus etiam
et
(exp.) B
significat quod inspissatum
inpissatum ! M
est
illud
om. BN
secundum
hunc modum. Et essentia
add. sed exp. quada B
quarumdam
quaerendam I
rerum | determinatur per omnia ista; quaedam enim sunt
[30] mixta
mista I
, et quaedam
complexa, et quaedam ligata. B 312r Et quaedam | secundum alias differentias, ut
manus et
s. lin. B
pes.
Accipiantur igitur genera differentiarum; ista enim erunt principia
essentiae, sicut quod est maioris et minoris, et spissum et | rarum, et partes similes
lectio dubia M
istis. Omnia enim ista [35] sunt in additione et diminutione. Et si sunt alicuius figurae, ut
aut BN
lenitas
levitas M
| aut asperitas
add. et I
,
omnia sunt in recto aut
add. in BN
tortuoso.
Et quaedam sunt [1043a1] quorum essentia est mixtio
mistio I, mixto M
, et modo opposito
opposita N
in
om. I
situ, qui est non essentia. | Manifestum
praem. Et N
est igitur ex istis quod si substantia sit
est B, fit M
causa essentiae | cuiuslibet
corr. ex: cuiiuslibet M
istorum
om. N,
add. et M
, quod quaerendum est in istis
quod – istorum
om. (hom.) I
quae
quid B
est
quod – istorum
om. (hom.) I
causa
causae N
essentiae
quod – istorum
om. (hom.) I
cuiuslibet
om. N
quod – istorum
om. (hom.) I
istorum
om. M
; nihil enim istorum
post omnino B
I 127va omnino est substantia, neque quando
congregantur cum aliis. Sed tamen indiget [5]
cum – materia
mg. B
quodlibet
quolibet IN
istorum
eorum BN
conveniente.
cum – materia
mg. B
[1043a5] |I 128rb M 109ra N 322va|
6. Et quemadmodum in
cum – materia
mg. B
substantiis
add. istis B
eadem | actio praedicatur de materia
cum – materia
mg. B
, similiter in aliis | definitionibus magis
om. N
. Verbi
gratia, si voluerimus
volumus BI
definire
om. N
viam
add. aut lignum N
aut | lapidem, dicemus quod est illud cuius pars
post est B
est tale et tale
et tale
om. (hom.) N
, et domus quae
quod B
est ligna et
add. sed exp. lapides B
lateres quorum | situs est talis. Et etiam in quibusdam
definitionibus consideramus illud propter quod. Verbi gratia, quod
quare B
grando
grandum N
est [10] aqua
congelata et spissa aliqua
aqua a N
spissitudine, et
commutatio
coiunctio B
vocis
commutatio vocis] communicatio litis M
in exitu est mixtio
mistio I
vocis acutae | cum gravi
add. et I
aliqua
alia I
mixtione
mistione I
, et secundum hunc
mg. B
modum in | aliis rebus. Et iam
ideo B
apparuit ex istis rebus
quod omnis
omnes M,
add. sed exp. ma iunctio B
materiae actio est ab alia
aliqua M,
ante ab BN
actione alterius | materiae, et sermo etiam; actio enim cuiusdam
est compositio, et cuiusdam mixtio
mistio I
, | et cuiusdam
aliud dictum. Et ideo illi qui definiunt et [15] dicunt quod domus est lateres et lapides
lateres et lapides] lapides et (
om. N) lateres BN
et ligna | dicunt domum in potentia; ista enim sunt materia
om. I
. Et qui
quae B
dicunt quod
domus est quod
quae B
tegit divitias et
corpora dicunt actionem
add. formae M
.
Qui
Quae M
autem congregant
add. sed exp. ai B
omnia ista et componunt I 128va ea
dicunt tertiam | substantiam quae est ex istis; videtur enim quod [20] sermo
add. dicitur M
M 109rb differentiarum
Aristoteles (arum) M
sit formae et
id est B
actionis, et illud ex istis | rebus in quo est sit
sic I
materia magis. Et istae assimulantur definitionibus quas Aristatis
Antractus B, Archytas I, Aristarim N
| accipiebat
inspiciebat B, recipiebat N
, quae congregatur
congregantur BN
ex
lectio dubia N
ambobus, ut dicitur 'quid est serenitas?', | et dicetur
dicitur I
'quiN 322vbes
quies
mg. B
in multitudine
aeris'. Aer igitur
quem B
est materia, et quies
add. et M
actio |
et substantia. Et etiam 'quid est tranquilitas?', et dicetur
dicitur I, dicere N
'levitas maris'. [25] Subiectum igitur quod est quasi materia
est mare, actio vero et
s. lin. B
forma est
levitas. Declaratum est igitur ex dictis quid est substantia sensibilis et quomodo; quaedam
enim est quasi materia, | et quaedam
add. quae M
est
om. BN
quasi
add. materia quae est N
in actu, et tertia quae est ex istis. |
[1043a29] |I 129ra M 109vb N 323ra|
7. Et
Sed B
oportet nos non
mg. N
ignorare
ignore M
, quoniam
quod M
forte latet,
quid est istud
illud BN
quod significat
nomen, utrum [30] significat
om. B
B
312v substantiam compositam
communiter N
aut
actum et | formam
forma M
. Verbi gratia,
domus utrum
add. non N
significat
significaret M
communiter
add. illud B
quod est cooperimentum | ex lateribus et lapidibus compositum
positum N
tali modo, aut significat actum | et formam, scilicet
cooperimentum. Et linea utrum significat
significet B
| duo
puncta. Et animal utrum
add. significet BN
animam et [35] corpus aut animam; ista enim est
sunt M,
om. N
substantia et actus corporalis. | Et forte animal
significat utrumque, non sicut istud
illud BN
quod dicitur secundum
dicitur – quod
om. (hom.) N
unam
add. et B
| eandem definitionem, sed sicut
dicitur – quod
om. (hom.) N
illud
istud M
quod
dicitur – quod
om. (hom.) N
attribuitur
eidem
corr. ex: eeidem M
.
[1043a38] |I 129va M 110ra N 323rb|
8. Et
Sed BIN
ista in |
alio non
corr. (mg.) ex: modo B, vero N
diversantur
diversificantur B
. Inquirere
Inquaerere ! N
vero
substantiam
mg. N
[b1]
sensibilem non diversatur
diversantur N
omnino; illud enim quod
quid N
est per essentiam
est per formam et per
om. B
actum, |
quoniam anima et animae
add. (s. lin.) esse B
est idem, | homo vero et hominis
add. esse B
non,
nisi dicatur quod anima est | homo etiam
post Et B
. Et similiter
om. B
in aliquo est et
om. M
in aliquo
alio N
non est. Et non
apparet [5] quaerentibus quod syllaba est ex litteris et | compositione
add. sed exp. et domus B
, neque quod domus est lateres et compositio. Et hoc modo
Et – videtur
om. B
videtur
vero et N
; | compositio
enim et mixtio
mistio I
est ex
in N
eis, | et
om. N
non alteri
corr. (mg.) in: alterius B
secundum hunc modum. Et | ut
non N
via
illa M
quoniam non est ex
situ, neque situs
sit M
ex via, sed
add. sed exp. ex B
[10] hoc
add. est IN
ex
s. lin. B
illo. Neque
homo animal
alius N
bipes, | sed
neque B
oportet ut sit aliquod
aliud a rebus multis. Et etiam materia non est
non est
trp. sed corr. B
elementum neque ex elemento, sed est substantia quam
dicunt esse illi qui negant materiam. Et si hoc
add. etiam B,
add. et hoc M
est
s. lin. N,
add. et IM
causa essentiae, etiam
et BN,
add. sed del. ergo B
est
post substantia B
substantia. | Ergo non dicunt esse
post substantiam I,
om. M
substantiam
add. sed del. bene substantiam B
ipsam. Necesse est ergo
igitur BN
ut ista [15] sint
aut
at ! I
aeterna aut
corruptibilia absque M 110rb eo quod corrumpantur
corrumpatur IN
, et quod sint | sine
si non M
generatione, et
declaratum est. Et demonstratum
determinatum est I
alibi
alii M
| quod forma
ex
a N
nihilo facta
post est B, factum M
est et non generatur, sed fit hoc, | et
om. M
generatur
illud quod est ex istis. Et nondum est declaratum
add. sed exp. est N
si
mg. B, sed M
substantiae rerum quae corrumpuntur I 129vb sunt
sint IN
| separatae
add. et habent substantias separatas M
, sed tamen
tantum I
hoc
om. IN
declaratum est quod hoc
om. B,
add. est I
impossibile
om. M
est
om. N
in quibusdam,
et sunt
add. et M
[20]
omnia quae non possunt esse sine aliis, ut domus et | vas.
[1043b21] |I 130ra M 110va N 323va|
9. Et rectum est ut ista
post sint B
non
om. I
sint
om. M
neque
substantiae etiam neque | aliquid hoc, neque aliquid
hoc neque aliquid
om. (hom.) IM
omnium partium quae non constituuntur per
naturam. Rectum est igitur ut | aliquis ponat materiam
naturam BIN
Cf. Rufus, SMet 8.3.E3.2.2.2: "Dicit etiam quod non est mirum si <sed N> quidam posuerunt solam materiam <materiam esse substantiam] s. esse m. V> esse substantiam in quibusdam <quibus N> rebus. Ex quo enim in rebus quae corrumpuntur formae non possunt esse separatae a materia, sed materia <ratio S> a forma, videtur <videntur N> alicui, et rationabiliter, formas talium <post rerum S> rerum habere naturam <naturam – materiam om. N> accidentium et non esse substantias sed accidentia, et sic solam materiam esse substantiam. Hoc <Haec N> autem non est verum; etsi <etsi – materia om. V> enim <om. N> forma non sit separabilis a materia, nihilominus est substantia" (N 250va-250vb, S 109rb, V 66ra).
tantum esse substantiam in rebus quae corrumpuntur. Et est | quaestio
difficilis quam
qui M
interrogabat Antisthenes
Antig B, Armem M, Annos N
[25] et
om. IN
in aliqua
alia N
hora non secundum curialitatem. Impossibile enim est
ut sciatur ut
add. quid N
sit
ut sit
om. B
definitio entis quid sit; | definitio enim est
mg. ante enim B
sermo logicus
longus IN,
add. sed exp. vel longus B
. Sed impossibile
add. enim I
est definire aliquid quale sit et quale | scitur per
secundum M
qualitatem, ut
cyphus, quoniam impossibile est
om. N
ut sciatur
quid, | sed est quasi vas. Ergo
post substantiis
sed corr. B
in substantiis
substantia N
est quaedam substantia quam possibile
corr. ex: impossibile B, impossibile M
B 313r est | ut habeat definitionem et sermonem
definitionem et sermonem] s. et d. B
, ut substantia composita, sive fuerit sensibilis
add. et M
[30]
sive intelligibilis. Illa autem ex quibus est ista substantia prima
primo BN
impossibile
impossibilis I
est ut
nisi B
habeant hoc, cum |
sermo definitionis significet aliquid de
ex B
aliquo
alio N
, et debet esse
quaedam | quasi materia, et quaedam quasi forma.
[1044b32] |I 130rb M 110vb|
10. Et est
post manifestum BIM
manifestum quod
igitur R,
add. sed exp. materia M
| si
om. B
substantiae sint
sunt M
etiam
om. B
numeri,
quod sunt huiusmodi
habuimus M
. I
130va Non sunt
om. M
igitur
ante Non M
,
sicut quidam dixerunt, ex unitatibus; definitio enim est aliquis numerus, [35] quia dividitur in res
indivisibiles. Sermones enim non sunt infiniti, et
om. M
numerus est
tale. Et quemadmodum quando ab aliquo | numero diminuitur aliquid
s. lin. ante diminuitur B
aut ei
om. BI
etiam
om. BN
additur
aliquid eorum ex quibus | est numerus, tunc primus numerus non remanebit idem, sed fiet
si et N
alius numerus, licet
[1044a1] diminutum vel
ut N
additum sit valde
N 323vb modicum
paucum B
, similiter
simpliciter N
non
remanebit definitio neque illud quod | est per essentiam postquam diminuitur
post eo BN
ab eo aliquid
om. M
aut
autem M
ei additur
add. aliquid I
.
Et | oportet ut numerus sit aliquid
lectio dubia (
in corr.) B
quasi illud quod est. Nunc non possunt
potest I
dicere per
s. lin. B
quod est
unum. Et si est unum, aut erit, aut non erit, sed est sicut. Aut [5] si fuerit, si
om. BN
dicatur quid
quod I
facit unum ex
pluribus. Et | definitio etiam si est una
unum N
, oportet eos dicere in ea
add. substantiae et M
simile dicto, sed non possunt dicere etiam. Et | recte accidit hoc;
unum enim
eum N,
add. est B
definitioM 111ranis
definitionis] definitio B, definitione N
unius
secundum
sed I
quod est unum
per substantiam. | Secundum igitur hunc modum est unum, et non, sicut quidam dicunt, quasi
quod I
aliqua unitas aut
aliquis punctus. | Sed est actio et
aut B,
om. N,
add. est I
aliqua
aut M, alia N
natura
simplex. Et quemadmodum
[10] in
tamen M
numero non est magis et minus, similiter
sit M
neque in substantia
add. est M
quae est quasi
om. B
forma, nisi
sit substantia quae est cum materia. Sit igitur ista distinctio in generatione et corruptione
substantiarum quae dicuntur
dicunt M
, et quomodo
est possibile et | quomodo non
add. et IN
in
attributione earum numero. |
[1044a15] |I 131ra M 111rb N 324ra|
11. In substantia vero materiali oportet nos non ignorare, quoniam et si | omnes sunt
sint B
ex eodem, tamen
ex
est I
| propriis
proprius IM
unicuique, ut
phlegma
flumam M
et cholera
add. et N,
add. ultra sed exp. sanguis N
; phlegmatis
flumatis M
enim sunt calida | et unctuosa, cholerae
cholera IN, corporale M
autem amara et alia talia. Et rectum est ut
om. M
[20] ista sint
sunt M
ex eodem. Et erunt plures materiae
add. et I
ex
eodem
add. seu rep. et erunt plures materiae et ex eodem N
, | cum materia unius fuerit ex altero, ut
et M
materia phlegmatis
flumatis M
ex
unctuoso, et unctuosum ex dulci
ex dulci
om. N
,
| si unctuosum est ex dulci
si – dulci
om. (hom.) M
. Et
Ex N
cholera
cholera … calida
corr. ex: calida … cholera B, calida … cholera IN
autem
etiam B
calida
calidam M
solvitur
corr. ex: solvuntur M
in primam materiam; duobus enim modis erit hoc ex hoc,
aut ut praecedat
praecedit M, procedat BN
M 111va ad ipsum
ipsam M
, aut
add. sed exp. non M
ut
om. B
resolvatur
solvatur I, solvitur M, rsolvatur ! N
et veniat [25] ad primum principium. Et possibile est
s. lin. M
ut
materia sit una et ut res
ut res
trp. sed corr. B
diversae
divisae I
sint
sunt M
| causae moventes
moventis N
. Verbi gratia, ut ex lignis fiat B 313v arca aut | scamnum.
fiat – lignis
om. (hom.) M
Et
add. etiam B
in quibusdam rebus materia est diversa, et necesse est ut
fiat – lignis
om. (hom.) M
sit
sint B, si N
diversa etiam | serra enim non
fiat – lignis
om. (hom.) M
fit
sit N
ex lignis
fiat – lignis
om. (hom.) M
. I
131rb Et non est
esse N
hoc
om. IN
ad
id I
causam moventem; | non
enim potest facere serram ex lana aut
add. ex IN
ligno. [30] Illud enim
autem N
est
om. BN
quod
s. lin. B
potest
facere hoc
post ex M
ex alia
aliqua M
materia.
[1044a31] |I 131va M 111vb N 324rb|
12. Manifestum est igitur quod artificium est principium quod movet, quoniam si
materia fuerit | alia, et motor et factum etiam
et M
. Cum igitur quaesierit
quaesiverit N
aliquis | quae est
om. M
causa, cum
dicitur multipliciter, oportet | dicere omnia quae possunt esse causae, ut causa hominis quae est
quasi [35] materia, scilicet menstruum, et causa quae est
add. sperma N
quasi motor
add. et M
, sperma, [b1] et causa quae est quasi forma est istud
isto M, illud BN
quod est
per essentiam, et causa quae est sicut illud
add. quod est B
propter quid est | complementum. Et forte haec
hoc M
duo sunt
add. sed exp. v B
idem. Et oportet | dicere causas propinquas, scilicet materiales, non ut
om. N
ignem et
terram, I 131vb sed materiam
naturam B
| propriam.
Necesse est igitur in substantiis naturalibus generabilibus
generalibus BM
| etiam ire hac via, si aliquis voluerit dare
om. N
definitionem
sanitatis, cum istae [5] causae
s. lin. B
sint hae
quattuor B, hoc M
numero et
oportet scire causas. | In substantiis vero naturalibus
natularibus ! M
sed aeternis est alius sermo. | Rectum est igitur ut quaedam
quidam M
hoc
om. IN
non
habeant, et
s. lin. B
ut
post non M
non sit
corr. ex: sint B
tale,
sed erit motum in loco tantum. Neque illa quae sunt per naturam et non habent aliquam
materiam, sed
si N
substantia eorum est
subiectum, ut [10] causa
add. sed del. el B
M 112ra eclipsis; non enim
post est N,
om. B
est aliqua
alia N
materia, sed luna quae | patitur est aliqua
alia N
causa, sicut causa
motus. Causa autem
alia I
amittendi lumen
corr. ex: lucem B
est
et I
| terra.
[1044b12] |I 132rb M 112rb N 324va|
13. Et rectum est ut
post non M
non sit
causa quae est propter quid et causa quae est quasi
add. sed exp. materia M
forma etiam
om. N
et
etiam et] quae est B
definitio. | Sed
definitio
add. vero B
si
s. lin. B
non fuerit cum causa
cum causa] concausa I
, non erit manifesta. Verbi gratia, quod |
eclipsis est privatio luminis. Et
om. I
si addiderimus
addidimus I
esse ex terra quia
quod M
sit
fit BN
in [15] medio, hoc erit sermo causae. Et similiter in somno; | non
erit
om. B
enim
ante erit N,
om. I
manifestum quid sit primum patiens. Sed est manifestum ipsum
esse animal. | Sed
add. quaeritur M,
add. sed del. quaer B
quare
quaerere I
hoc? Et quid sit
primum, utrum cor aut aliud? | Deinde per
propter B
per quod Deinde
om. (hom.) N
quod
add. accidit B
?
per quod Deinde
om. (hom.) N
Deinde
Dicit M
quae
quid B
sit passio
add. sed exp. et quid B
quae accidit ei? Et non est | totius; somnus enim est
enim est] non est enim
corr. in: enim non est B
aliqua
alia N,
om. I
quies talis, sed hoc erit
s. lin. B,
add. talis M
[20] primo passio in aliquo. |
[1044b21] |I 132va M 112va N 324vb|
14. Cum igitur quaedam res sunt
sint I
et non sunt sine generatione et corruptione, | ut puncta si fuerint
fuerit B
, et modo
univerI 132vbsali forma, | quoniam non est album, sed lignum album
add. sed B
, si
s. lin. B
| omne
generatum est ex aliquo
alio N
, et erit aliquod
album, non igitur erunt omnia [25] contraria
post invicem N
ad
ab N
invicem
ad invicem] album esse M
,
sed alio modo, ut | homo albus ex homine
add. sed exp. albo B
B 314r nigro, et album
ex albo et N
ex nigro. |
Neque
In N
materia
add. tunc B
uniuscuiusque rerum. Quae habent generationem et
add. sed exp. corruptionem B
transmutationem
add. et B
transmutantur | ab
ad I
invicem. Omnia autem
enim B
quae sunt absque
eo quod transmutantur
transmutentur N
,
nunc
om. B
nulla
mg. N, in illa M,
add. est materia horum B
quaestio
add. autem B
dicetur
dicere M
de eis.
Et est
Et est
om. R
quasi
[30] materia cuiuslibet rei ad
s. lin. M
contraria, ut dicimus. Si
Ut B
corpus in potentia est sanum, et infirmitas est contrarium sanitati, est igitur M
112vb| utrumque in potentia.
in potentia et
om. M
Et
s. lin. N
| aqua
add. est B
in
potentia acetum et
acetum et vinum
ante Et N
vinum. Et
vinum Et
om. (hom.) M
materia est
om. M
in
om. N
quibusdam
secundum habitum et |
habitum et formam] f. et h. B
formam
forma M
etiam, et
etiam et] et etiam in BI
quibusdam secundum privationem et corruptionem |
naturalem. Quaestio vero est
om. M
cuius sit
fit N
, et quare
quia M
vinum non est
sit B
[35] materia aceti
neque est
s. lin. B,
om. N
acetum in potentia, et si ex eo fiat
fit B, sit N
| acetum
mg. B
. Et est
vivum
unum M
in potentia
mortuum in primo, [1045a1] sed
et B
corruptio erit
accidentaliter. Materia vero animalis est
add. sed exp. vero M
modo
materia I
corruptionis |
potentia mortui et materia eius. Et similiter vinum; acetum
aceto N
enim est
fit
mg. ante enim N
| ex eo sicut nox
om. M
ex die. Et omnia quae transmutantur | ad
om. BN
invicem sunt
secundum hunc modum. Oportet igitur reverti ad materiam. Verbi gratia, ut
om. B
[5] ex mortuo
fiat vivum, oportet primo
ergo B, primum M
pervenire ad materiam, deinde
dicit M
ad vivum. Et |
acetum
add. et B,
add. etiam N
primo ad aquam
ad aquam
om. M
et post
et post] postea B
ad vinum. |
[1045a7] |I 133va M 113rb N 325rb|
15. In quaestione vero dicta de definitionibus | et
etiam M
in numeris, quae est
causa in hoc quod cum sit unum, quod
cum – quod
om. (hom.) BIN
sit
fit N
unum
corr. (s. lin.) ex: omnium B
? Omnia | enim quae habent plures partes quorum universum
non
s. lin. N
est sicut
cumulus
unum B, causa M
, [10]
sed sicut aliquid
aliquod B
quod habet
partes, habet causam, | quoniam in corporibus etiam
om. B
quaedam habent causam cuius essentia est tactus, et quaedam
quemadmodum I,
add. in M
| viscositas
vinscositas ! M
aut alia passio talis
corr. (s. lin.) ex: esse B
. Corpus vero | est una
add. sed exp. et B
definitio
add. sed exp. et una B
non secundum ligationem
legationem N
, ut liber Ilias
animal N
, scilicet liber
ante scilicet I
Homeri
hominum M
Priami
primi IN
, sed
scilicet M
quia | est idem
corr. ex: eidem B, eidem IN
. Quid igitur facit hominem unum, et quare [15] est
etiam N
unum et non plura,
ut animal
s. lin. B,
om. N,
add. unum BN
et bipes? Et etiam alio modo | si fuerit, sicut quidam dicunt,
aliquid quod est animal et
s. lin. B,
om. M
| bipes
add. et I
, quare
illa non sunt homo? Et | sicut
sic BN
homines secundum
modum acquisitionis erunt non ex homine
post uno B
| uno, sed ex duobus, et similiter ex animali bipedi, et
universaliter cum [20] homo non sit unum, sed
scilicet N
magis
add. duo scilicet B,
add. scilicet N
animal et
om. N
bipes etiam. Manifestum est | quod si hac via
add. sed exp. definiatur B
procedatur
proceditur N
, sicut
est consuetudo eorum in definitionibus
distinctionibus I
,
quod impossibile est dissolvere hanc quaestionem difficilem. Si autem fuerit sicut
dicitur quod quaedam est materia et
om. B
quaedam forma, et | quaedam potentia et quaedam actus, rectum
est ut non aestimetur
existimetur I
error
[25] in quaesito
quisito B
; ista enim
quaestio erit eaI 133vbdem, et si definitio sphaerae M 113va esset
'cuprum rotundum', quoniam cum fuerit, erit signum definitionis hoc nomen
vero M
. Cum igitur fuerit
quaesitum quid erit | causa ut
add. non M
sit
fit M
rotundum et cuprum,
|B 314v tunc enim non apparebit quaestio; alterum enim est materia, et reliquum
est
om. BN,
add. et M
forma. [30] Et causa illius unitatis
mg. B,
om. N
est scilicet
s. lin. B,
om. N
ut illud quod est in potentia in actu sit
fit BI
ab agente in
omnibus in quibus est generatio; non enim est aliud causatum
unum N
, sed erit
post illud B
illud quod est in potentia sphaera in actu sphaera. | Sed hoc fuit
fui ! I, facit M
illud quod fuit
est BN,
add. sed del. in potentia B
per [35] essentiam cuiuslibet, et est
et est
om. B
sicut
om. I
circulus, qui
est figura plana. |
[1045a36] |I 134rb M 113vb N 325va|
16. Omnia autem
om. N
quae non
habent materiam, neque intelligibilem neque sensibilem
intelligibilem neque sensibilem] s. n. i. B
, unumquodque
unicuique M
eorum statim [b1] est unum illud quod est per essentiam,
sicut illud per
om. IN
quod est
quod est
quod est
om. (hom.) I
etiam
et
ante quod B
. Et ideo in definitionibus non est ens
est ens
om. M
M 114ra neque unum, et illud quod est per essentiam est unum, | sicut aliquod ens
add. sed exp. unum B
etiam. Et ideo non est alia causa neque alicuius istorum ut sit [5]
unum neque ut sit ens etiam; unumquodque enim
autem M
eorum statim | est aliquod ens et aliquod
quod I
unum, non
s. lin. N, ut I
quia
sunt in ente et in uno sicut illa quae sunt in genere, | neque sunt quasi separata et alia
add. sed exp. a partibus M
a particularibus
partibus I
. Et propter hanc difficultatem
dixerunt quidam acquisitionem, et dubitaverunt in causa acquisitionis et quid sit acquisitio. Et
quidam dixerunt congregationem [10] animae, ut aliquis
corr. (s. lin.) ex: animal B
; dixit
dicit I
enim quod cognitio quae est per veram
unam I
scientiam
sententiam B
est | per
animam
add. sed exp. entiam M
etiam. Et quidam dixerunt
om. N
compositionem et quod
om. IN
ligamentum corporis et animae est per vitam. Sed sermo in
omnibus I 134va istis est unus; sanitas enim in omnibus est una, aut congregatio
aut ligamentum aut compositio
add. etiam B
| animae et sanitatis. Et etiam cuprum erit triangulare per [15] compositionem cupri et
trium angulorum
trium angulorum] triangulorum B
, et essentia
essentiae N
albi est compositio superficiei et albedinis. Et causa in
hoc est quia quaerunt unum quod est in
om. N
potentia in
et BN
actu quasi
add. sed del. est B
diversum etiam. | Et sicut dictum est, quoniam
om. N
quemadmodum materia ultima et forma est idem
et [20] unum
idem et unum] u. et i. B
,
ergo
genus I
non habent aliquam
aliam BN
causam
omnino | praeter motorem quoquomodo
corr. (mg.) ex: quo B, quomodo N
de potentia in actum. Omnia vero quae non M
114rb| habent materiam modo simplici, essentia eorum per quam sunt entia non
nondum B
fertur
praedicatur N
in quibusdam
rebus. |