Skip to Site NavigationSkip to main content
This site works best using the most recent versions of Firefox, IE, Chrome, and Safari. Some features of this site may not display properly if you are using an operating system more than 5 years old, or a browser from a similar era.
Loading
Change font: A B Choose the Cantata One font Choose the Dukeplus font
Change style: RRP Accessible Choose default styling Choose accessible styling

The Richard Rufus of Cornwall Project

Preparing Critical Editions of Rufus' Extant Works

Supported in part by the National Endowment for the Humanities


Aristoteles

Metaphysica

Translatio Arabica-Latina, Versio Vulgata Liber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Copyright 2011 © Rega Wood

TEI-compliant XML


Variantes (Variants) | Notae (Notes)


Metaphysica 2*

(alpha meizon)

*Bolded Text Quoted by Richard Rufus

[987a6] |B 264v| |I 12ra| |M 5rb| |N 269rb|
1. Quidam posuerunt principium |M 5va| cuiuslibet speciei corporum |B 265r| unum | quasi |I 12rb| species materiae. Quidam autem posuerunt istam | causam et coniunxerunt illud ex quo fit motus. Et | quidam posuerunt ista duo, et quidam unum. Et deinde in Graeca  album. |

[987a10]
2. Usque ad tempus Italorum et locuti sunt | de istis alii modicum. Sed, sicut dixi, qui ponunt causas duas | diversificantur in alia causa; quidam enim dicunt ipsam esse unam, | et quidam duas, scilicet illud ex quo fit motus. In Graeco album.

[987a13] |I 12va| |M 5vb|
3. Pythagorici autem dixerunt duo | principia esse secundum hunc modum, et est illud quod [15] declaratum fuit eis. Et est proprium eis dicere finem | et unum et infinitum. Et non sunt assueti | appellare aliud naturam. Verbi gratia, ignem et terram et similia. Sed ipsum | infinitum et idem est substantia, et ex istis ea quae ponunt et numerant. In Graeco album. |

[987a20] |I 12vb| |N 269va|
4. Et usi sunt consideratione | valde simplici in | definiendo manifestum et primum ens per | definitionem quam dixerunt. |M 6ra| Et hoc est quod aestimabant esse substantiam rei, | sicut homo aestimat quod duplum et dualitas est idem, [25] quia duplum est prius dualitate. Sed | non secundum modum secundum quem aliquid est duplum est duo. Si igitur non fuerit ita, | unum erit multum. Et hoc est quod accidit illis. Et inveniuntur | de priori et posteriori alia talia. |

[987a29] |I 13ra|
5. Et post hoc quod dictum fuit de |M 6rb| modis philosophiae [30] inventa fuit philosophia Platonis et sequebatur illos in multitudine. | In unitatibus autem erat secundum opinionem Italorum. | Et primus qui contingit post Democritum fuit | opinio Herculeorum, scilicet quod omnia entia sunt semper in fluxu | et quod nulla est in eis scientia. Istas igitur opiniones [b1] secundum hoc accipimus in postremo. Socrates autem locutus fuit in moralibus | et nihil dixit de natura universali. In Graeco album.

[987b4] |I 13rb| |M 6va| |N 269vb|
6. Et hoc fuit dictum, quia fuit [5] acceptum quod esse istius fuit ad modum esse aliarum rerum, et in sensibilibus non est aliquid fixum, | neque etiam possibile est ut sensibilia habeant | aliquem terminum communem, cum semper sint in transmutatione. Et | vocavit illa quae sunt entium essentiae formas. Omnia autem sensibilia | dicuntur per ista et propter ea. Et multa [10] univoca sunt communia in specie. Sed ipse addidit | aequivocationem. Pythagorici vero secundum similitudinem | dixerunt quod entia sunt unum; Plato vero addidit | aequivocationem. Communicatio vero aut similitudo quae est inter species dimiserunt | perscrutationem universalem de eis, et non contradixerunt nisi in sensibilibus [15] et in speciebus mathematicis, quae dicuntur esse | media inter sensibilia. Sensibilia autem quaedam sunt semper non | mobilia. Species autem sunt ea quae inveniuntur ad multa, |I 13va| et | species est illud quod invenitur cuilibet. Et species autem est causa | aliarum rerum. |

[987b21] |I 13vb| |M 7ra| |N 270ra|
7. Et quae sunt ex illis secundum communicationem | in uno sunt species. Qui autem dixit quod unum est substantia, | et nihil aliud est ens quod dicatur esse unum, dixit sermonem propinquum sermoni | Pythagoricorum, scilicet quod numeri sunt causae [25] substantiae aliarum rerum; ista enim est opinio illorum.

[987b25] |I 14ra| |M 7rb|
8. Et quidam posuerunt loco infiniti duo sicut unitatem. | Et quidam posuerunt infinitum ex magno et parvo, et hoc est | proprium. Et quidam posuerunt numerum ex sensibilibus. Et quidam | dixerunt quod istae res sunt numeri, et non ponunt mathematica | inter ista. Qui autem posuerunt unum et [30] numeros alia a rebus et non |B 265v| sicut fecerunt | Pythagorici venerunt ad species per | perscrutationes de definitionibus. Et non habuerunt antiqui artem de definitionibus. | Qui autem fecit naturam aliam dualem, quia | numeri sunt alii a principiis, generantur ex eis generatione naturali, sicut res generatur [988a1] a suo exemplari. Quae autem accidunt sunt e converso. | Dicere igitur quod ista sunt ex materia currit recte. In Graeco album.

[988a2] |I 14va| |M 7va| |N 270rb|
9. Et species diversatur in hoc | quod est unum et facit mul|M 7vb|titudinem, et [5] similiter masculus ex quo fit multitudo. | Ista igitur sunt exempla et similia principiorum quae illi dicebant. Plato | autem definit ea secundum hunc modum in suo libro de quaestionibus. Et | manifestum est ex illo quod dixit quod ipse non utebatur nisi duabus causis, scilicet [10] quiditate rei et ea quae est secundum materiam; species enim sunt | causae quiditatis aliarum rerum. Species vero sunt unum et illud quod est materia | subiecta in qua sunt species. Et quaedam dicuntur esse | in specie; quiditas enim dualitatis est | magnum et parvum. Et etiam dedit quod causa in bono et laudabili sunt [15] elementa, unumquodque eorum ceteris, et sunt ea de quibus diximus quod | perscrutatio cecidit in principiis.

[988b17] |I 14vb| |M 8ra| |N 270va|
10. Et videtur quod omnes isti testantur nobis, quia | non possunt addere aliam causam. Et cum hoc manifestum est quod perscrutatio cadit | de principiis, aut secundum omnes istos modos aut secundum quosdam. |

[988b20] |I 15ra|
11. Quomodo autem locutus fuit unusquisque eorum in eis |M 8rb| et quomodo dubitandum est per | dubitationes possibiles in principiis intendendum est post. | Et omnes ponentes toti eandem | naturam quasi materiam et ponentes eam corporalem habentem magnitudinem | manifestum est quod errant modis erroris, quia non posuerunt nisi [25] elementa corporum tantum, non corporum autem non. Et volunt | loqui de causis generationis et corruptionis, | et locuti fuerunt etiam de aliis rebus naturaliter. Sed | abstulerunt causam motus et etiam non posuerunt substantiae causam | omnino, neque fuerunt locuti de quiditate illius.

[988b29] |I 15rb| |M 8va|
12. Et cum hoc dicunt facile quod [30] corpora simplicia sunt principium, quia non fuerunt sustentati apud | perscrutationem eorum de generatione eorum ex invicem praeter terram, scilicet | ignis et aqua et aer, nisi super hoc quod | quaedam generantur a quibusdam secundum congregationem aut segregationem . Et ista fuit dispositio eorum in primo; in postremo autem diversantur magna diversitate. |

[988b35] |I 15va| |M 8vb| |N 270vb|
13. Opinio vero quae magis consequitur ordinem est quod fiunt [989a1] ex prima mixtione, et hoc est de minimis | corporibus. Et ideo omnes dicentes quod principium est ignis | concedunt hoc, et secundum hunc modum | concedit unusquisque eorum quod definitio elementi est ista, scilicet quod est illud de corporibus [5] cuius ordo est ultimus.

[989a5] |I 15vb| |M 9ra|
14. Dicentes autem elementum esse unum et quod est terra | videntur dicere hoc propter magnitudinem partium. Quoniam | unusquisque eorum dicit unumquodque eorum, quidam igitur dicit ignem, et quidam | aquam, et quidam aerem, et non | dicunt quod ex terra fit aliquid, sicut dicebant multi homines quod omnia sunt [10] terra. Et Hesiodus dixit quod terra est primum |B 266r| | principium corporum, et opinabatur quod hoc esset | famosum. Et secundum hoc | nullus eorum qui dixerunt ignem tantum et eorum | qui posuerunt quod aer est densior igne et [15] subtilior aqua recte dixit . Si igitur illud cuius generatio est prima est | postremum in esse naturaliter – et totum et dis|M 9rb|tinctum, generatio eius est | postrema – tunc dicens quod aqua est ante | aerem et terra ante aquam dixit e converso.

[989a18] |I 16ra| |N 271ra|
15. Sunt igitur ea quae dicentur | ponentibus eandem causam quae fit ante isti sermones dicti. Et per istam viam eamus [20] cum ponentibus eam plures una, sicut Empedocles; dicit enim | |M 9va| quod corpora naturalia sunt quattuor. Contingent enim ei ista eadem | et alia propria contingentia necessario. Et |I 16rb| iam locuti fuimus de rebus quae | videntur alterari ad invicem, cum non remaneant in eadem dispositione semper, sicut ignis et terra | et ipsum corpus. Et iam locuti fuimus in eis in naturalibus [25] et in causa mobilium de ponente unam causam aut duas. | Et non recte dixit, neque etiam bene dixit qui abstulit alterationem universaliter. | Contingit enim dicentibus hoc ut | ex calido non fiat frigidum, neque ex frigido calidum; | idem enim non recipit contraria. Quapropter natura generata universalis debet esse una, [30] aut ignis aut aqua, quod nullus dicit.

[989a30] |I 16va| |M 9vb|
16. Anaxagoras vero, qui videbat elementa | esse duo, opinabatur hoc proprie de sermone | quoniam ipse non intellexit, et |N 271rb| consequebatur quasdam sophisticationes quae | induxerunt eum ad hoc. Et turpe est ut faciat ens in aliqua dispositione, | et sermo de eo fit e contrario; |M 10ra| omnia enim sunt admixta cum principio. Quapropter [989b1] necesse est ut primo sint non admixta. | Et admixtio rerum non est propter parvitatem. | Et cum hoc passiones et accidentia separantur a substantiis; | admixtio enim et separatio sunt simul. Et qui diligit [5] consequi verum in eo quod dicit, verum apparet in suis | sermonibus.

[989b6] |I 16vb| |M 10rb|
17. Quoniam autem in fundamento non est aliquid distinctum, | manifestum est quod non vere dicitur in illa substantia quod est alicuius dispositionis, | dico neque albae neque nigrae neque | alterius coloris, sed sine colore necessario. Et in eo est negatio [10] omnium istorum colorum, et similiter est sine aliqua mixtione, | et similiter non erit |I 17ra| in eo aliquid consimilium partium. Et non aestimatur habere qualitatem | et quantitatem aut aliud omnino, quoniam illud quod dicitur | de aliquo particularium, illa sunt species illius – quod est impossibile. |

[989b14] |I 17rb| |M 10va| |N 271va|
18. Omnia sunt admixta, et responsio dicit, [15] “omnia quidem praeter intellectum”; | purus enim est, non mixtus. Et in istis rebus contingit dici quoad | principia quandoque esse unum et simplex, sicut | posuimus ipsum esse indeterminatum antequam terminetur alio modo. | Qui dixit alium sermonem aut [20] consimilem non recte dixit, et praecipue illi quos diximus. | Sed isti sermones non conveniunt nisi in generatione | et corruptione et motu tantum, | et ista perscrutatio de substantia et principiis et causis sufficit. | Et qui ponit suam considerationem in omni ente dicit, [25] “Entium quaedam sunt |M 10vb| sensibilia, et quaedam insensibilia.” | Et |B 266v| manifestum est quod secundum hunc modum quem posuerunt in utroque genere. | Et ideo si aliquis voluerit experimentari hoc quod dixerunt, | utrum recte dixerunt aut non, poterit hoc facere ex perscrutatione quam diximus modo. |

[989b29] |I 17va| |M 11ra|
19. Qui vocantur Pythagorici utuntur [30] principiis et elementis modo diverso ab eo quo utuntur | loquentes in naturis. Et causa illius est quia non acceperunt ista ex sensibilibus; | mathematica enim sunt sine motu praeter | ea quae sunt in astrologia. Et isti semper disputant et loquuntur | de natura et considerant caelum et [990a1] partes eius et actiones et passiones et | consequen|N 271vb|tia ista. Et dant illi prin|I 17vb|cipia et causas | ut numerentur in naturalibus; | entia enim non sunt nisi sensibilia, et accipit illud [5] quod dicitur caelum. Et dicunt in causis et principiis multos sermones, sicut | diximus.

[990a6] |M 11rb|
20. Ascendamus igitur ad illud quod est altius | de entibus, et praecipue ad illud cui convenit sermo naturalis. | |I 18ra| Et dicamus quod motus quoquomodo quidam est finitus, et quidam | infinitus. Et nihil de subiecto. Pari vel impari. |

[990a10] |M 11va|
21. Et quomodo potest esse generatio | et corruptio sine motu et alteratione et actionibus diversis quae sunt ex | caelo? Et cum fuit concessum | aut fuerit declaratum quod ex istis rebus fuerit magnitudo, quomodo igitur videtur fieri? | Corporum enim hoc est leve, et hoc est grave, praeter illa quae ponunt [15] et dicunt quod nihil est magis dignum eis, scilicet corpora mathematica | et sensibilia. Et ideo non dixerunt de igne | et suis similibus corporum, neque videntur etiam dicere | de sensibilibus sermonem convenientem .

[990a18] |I 18rb| |M 11vb| |N 272ra|
22. Et etiam quomodo est intelligendum | quod passiones numerorum sunt causae? Et numeri [20] qui sunt ex caelo sunt existentes et proprii et in aeterno | et nunc, et nullus alius numerus est | ex quo fit constitutio mundi.

[990a22] |I 18va|
23. Et cum aestimaverunt | in aliquo particulari aliqua aestimatione, erit secundum illam aestimationem. Et dicunt quod hoc quod est superius et | inferius et mixtio et distinctio est demonstratio quod [25] quilibet istorum est numerus. Quapropter contingit ut magnitudines |M 12ra| secundum | hunc modum constituantur ex multis. | Passio enim cuiuslibet eorum sequitur unumquodque locorum. Quandoque igitur erit | iste numerus qui est in caelo. Et hoc est opinandum | quod est unumquodque istorum aut prope. |

[990a30]
24. Plato autem dicit esse aliud; opinatur enim quod | ista et suae causae sunt numeri, sed | causae sunt intellectae, et ista sensibilia. | Dimittamus nunc sermones Pythagoricos, et simus contenti | in |I 18vb| hoc quod diximus.

[990a34] |M 12rb| |N 272rb|
25. Quia autem posuerunt species esse causas, [b1] primo quaerunt causas ex entibus. Et secundo accipiunt | quod numeri istorum sunt aequales adeo quod si homo | voluerit numerare, non poterit facere entia minus, | sicut non potest facere ea magis. Species igitur sunt aequales aut non | minus.

[990b5]
26. Et isti dimittunt illud ex quo quaeruntur causae et declinant | ab eo, quoniam in unoquoque istorum est |I 19ra| nomen commune, | et in substantiis rerum erit in multitudine unum, | et in istis et in aeternis etiam.

[990b9] |M 12va|
27. Et etiam non declaratur in modum | qui |B 267r| declarant esse specierum et quod ista habent esse; [10] ex quibusdam enim numquam fit syllogismus necessario, et ex quibusdam | non declarantur nobis ea quae aestimantur esse species. Secundum autem | sermones acceptos ex scientiis species non sunt nisi rerum quae | sunt scientiae, aut ex uno in pluribus ex affirmativis entibus. Ex imaginatione | autem alicuius corruptibilis rerum corruptibilium, hoc non est nisi [15] imago aliqua istis rebus.

[990b15] |I 19rb| |M 12vb|
28. Verificantes autem sermones | quidam |N 272va| ponunt species de relativo, et non opinantur quod aliquid per se est | genus. Et quidam dicunt tertium hominem esse. Et isti auferunt per unitatem | sermones qui sunt in speciebus, et praecipue qui opinantur | dicentes species esse quod sunt istae, et contingit. Ex hoc [20] quod dualitas non sit prior numero. Et hoc etiam est relativum ad aliquid; | deinde dicitur de se. Et alia quae dicunt quidam | de opinionibus in formis et erraverunt in eis per principia.

[990b22] |I 19va| |M 13ra|
29. Et etiam secundum | intelligere de quo dicebant esse formarum contingit ut formae non sint tantum | substantiarum, sed et [25] non substantiarum. | Et similiter scientiae non sunt tantum substantiarum, sed et aliarum | rerum. Et talia multa innumerata quae contingunt eis.

[990b27] |I 19vb|
30. Secundum autem | necessarium et quod aestimatur in eis secundum illum | utrum species substantiarum sint admixtae, necessarium est ut species sint singulares, quia determinatio eorum non [30] est per accidens, sed necesse est ut quodlibet eorum in se | sit determinans, |M 13rb| cum non dicatur de subiecto, dico ut | in aliquo sit duplum. In illo igitur erit aeternitas, | sed per accidens; accidit enim duplo quod | fuit aeternum. Et res quarum species sunt substantiae sunt in hoc loco [991a1] significantes substantias. Illic vero, qualecumque sit ens, dicitur esse aliquid | et cum hoc, unum de pluribus. Si igitur est species specierum, | et determinata habent aliquid in quo communicant, quid igitur est illud quod est proprium | dualitatibus corruptibilibus? Et dualitas est multitudinis; [5] dualitas enim est aeterna et est eadem. Dicitur igitur in respectu alicuius et de se. Et si | species non fuerit eadem, tunc erunt aequivoca. Verbi gratia, | ut si aliquis vocet hominem Chilum et lignum | sine consideratione ad intentionem in qua communicant.

[991a8] |I 20rb| |M 13va| |N 272vb|
31. Et | ambigit homo magna ambiguitate in hoc quod acquirunt [10] res sensibiles et corruptibiles et generabiles de speciebus aeternis, cum | non sint causae alicuius motus et alterationis. Et talis est dispositio earum | in scientia, neque etiam adiuvant in aliis rebus, | |M 13vb| neque substantiae illorum sunt de substantiis istorum. Et ista etiam | si unum in universalitate non fuerit, non erunt, [15] ut aliquis aestimat quod causa in albo est quia albedo fuit mixta | cum albo. Sed hoc est bonae motionis. Et Anaxagoras | primo et post Eudoxus et alii | dixerunt quod facile est congregare multa. Sed hoc est impossibile secundum | hanc opinionem; immo neque aliae res fuerunt ex speciebus [20] secundum aliquem modorum qui assueti sunt dici.

[991a20] |I 20va| |M 14ra| |N 273ra|
32. Dicere vero | species continentes se est sermo vacuus | similis sermonibus verificatorum. Et quid est illud | quod non agit absque eo quod aspiciet formam? | Potest enim esse ens et non ens, et si non assimulatur [25] alicui, adeo quod Socrates erit. Et non erit nisi | exemplar Socratis. Et secundum hunc |B 267v| modum declaratur quod | Socrates est aeternum et habet multa exemplaria | sicut species, sicut homo habet animal et bipedale, | et homo idem est in utroque.

[991a29] |I 20vb| |M 14rb|
33. Et etiam species non sunt [30] exemplaria rerum sensibilium, sed et sui ipsarum etiam, sicut genus | quod est genus multarum specierum. Et sic idem erit exemplum et [991b1] forma sui ipsius. Et etiam impossibile est ut aestimentur esse entia abstracta a substantiis | et substantiae non. Et si non, quomodo erunt species substantiae rerum | abstractarum ab illis? Et hoc dictum fuit in Cadon, scilicet quod specierum sunt causae | esse generationis.

[991b4] |I 21ra| |M 14va|
34. Et etiam cum species fuerint [5] entia, non habebunt determinans, si non fuerit illud quod est lectus, | cum multis aliis rebus, sicut domus et anulus et res quas non | dicimus esse entia. Manifestum est quod possibile est | ut sint et ut sint res a talibus istis causis quae modo fuerunt | dictae.

[991b9] |N 273rb|
35. Et etiam si species fuerunt numeri, quomodo erunt causae? [10] Primo vero quia | numeri entium sunt diversi. Verbi gratia, quod iste numerus est homo, et iste Socrates, et iste Hylus. Quare | igitur erunt illae causae istorum? Et non adiuvant etiam in hoc, si quaedam fu|I 21rb|erint aeterna | et quaedam non.

[991b13] |M 14vb|
36. Et cum definitiones numerorum fuerint convenientes illis quae sunt ante, | manifestum est quod aliquid est cuius sunt istae definitiones. Et manifestum est quod [15] hoc est materia; isti enim numeri sunt definitiones | illorum ad invicem. Verbi gratia, quod si | definitio Hyli fuerit in numeris ignis et terrae et aquae, | tunc iste homo aut erit aliquis numerus aut non, quousque fit definitio [20] aliquorum numerorum et non numerus, et non erunt ista etiam aliquis | numerus.

[991b21] |I 21va| |M 15ra|
37. Et etiam ex pluribus numeris fit unus numerus. Quomodo igitur ex pluribus | speciebus fit una species? Et si non fuerit ex eis, sed | ex numeris sicut mille, quomodo igitur sunt istae unitates? Quoniam si sunt | consimiles in specie, contingunt multa impossibilia, et si unaquaeque fuerit [25] per se in aliqua specie, non erit diversorum, neque diversa omnia sunt | omnia.

[991b26] |I 21vb| |N 273va|
38. Et quid proficit, cum non sint passiva? Hoc non est de rectis sermonibus | neque intelligitur. De necessitate igitur est ponere alium | numerum, et est subiectum arithmeticae.

[991b28] |M 15rb|
39. Et | omnia media aut sunt ex rebus simpliciter aut ex aliquibus [30] principiis aut ex illo ex quo est ordinatum post media. |

[991b31] |I 22ra|
40. Et etiam unitates cuiuslibet eorum sunt ex aliquo. Erit igitur hoc [992a1] ex dualitate – quod est impossibile. Et etiam non erit numerus unum | iteratum.

[992a2] |M 15va|
41. Et similiter dicimus in unitatibus quas diximus, si fuerint non | diversae secundum hunc modum. Et est modus dicentium quod | elementa sunt quattuor aut duo; omnes enim illi non opinantur quod [5] elementum est commune eis, scilicet corpus, sed ignis, terra, | sive corpus fuerit commune eis aut non. Unum igitur nunc dicimus | de illo quod est consimilium partium, |I 22rb| sicut ignis et aqua. Et cum ita sit, | numeri non erunt substantiae. Sed manifestum est quod si unum est, quod | illud est principium. Et unum dicitur multis modis. [10] Sed illi volunt elevare substantias ad principia secundum quod non est possibile. |

[992a11] |M 15vb| |N 273vb|
42. Linea autem componitur ex longo et brevi et ex | parvo et magno, et superficies ex lato et stricto, et | corpus |B 268r| ex profundo et imo.

[992a13] |I 22va|
43. Et etiam quomodo superficies est | linea, aut corpus linea et superficies? [15] Genus enim lati et stricti aliud est a genere profundi et imi. | Non igitur inveniuntur in eis contraria. Quoniam autem multum et | paucum differunt ab istis, manifestum est, neque aliud superius invenitur | in eis quae sunt inferius. Immo neque genus lati est genus profundi; | superficies enim est aliquid ex corpore, et puncta sunt ex [20] aliquo. Et istud genus considerat | Plato secundum opiniones geometricas. Sed vocat eas principium | lineae, et |M 16ra| multotiens posuerunt hoc lineis non discretis. | Et hoc necessarium est ut sit secundum hunc modum; ubi enim est linea, | est punctus.

[992a24] |I 22vb| |N 274ra|
44. Et cum philosophia consideret [25] de rebus |M 16rb| apparentibus, hoc non collocatur in ea, et nihil dicimus | de causa quae est principium alterationis. |I 23ra| Cum igitur | intendimus sermonem de substantia, dicemus quod | substantiae istorum sunt aliae, ita quod si dixerimus quod illa sunt substantiae istorum, erit falsum. Quoniam autem sunt continentes, | iam diximus quod nihil, est neque videmus etiam quod sunt causae scientiarum. Et ideo non [30] videmus aliquem intellectum et | naturarum qui ponat hanc causam. Ergo species non assimulatur alicui | principiorum. Et doctrina est per illas, quia philosophia, quando | locuta fuerit in aliqua hora de aliquo, [b1] utetur istis propter illa.

[992b1] |I 23rb| |M 16va|
45. Et etiam si aliquis acceperit substantiam de qua loquimur | quasi materiam mathematicam, hoc non faciet proprie nisi quando voluerit | dare differentiam inter substantiam et materiam, | sicut magnum et parvum. Sicut dicunt naturales [5] quod primae differentiae subiecti sunt raritas et densitas, et | ista non sunt nisi additio et | diminutio in motu. Si igitur, scilicet, ista sunt motus, | manifestum est quod species sunt mobiles.

[992b8] |I 23va| |N 274rb|
46. Et omnis magna perscrutatio | de natura non cadit nisi apud existimationem quod declaratio est facilis. [10] Et unum non erit omne, |M 16vb| quoniam  non est in actu | omnia unum, sed secundum intentionem, quam si homo posuerit ipsam in esse, | hoc non erit nisi si concesserit quod est genus illius omnis. Et hoc | etiam impossibile est in quibusdam rebus; non enim invenitur una definitio communis eis quae sunt cum | numeris ex lineis et superficiebus, et quod erit et quod iam [15] fuit et quod habet aliquam potentiam. Ista enim non sunt innata ut sint species, | neque sunt etiam numerus. Neque quae sunt mediorum; illa enim sunt mathematica. | Neque corruptibilium.

[992b17] |I 23vb| |M 17ra|
47. Et etiam aestimatur | hic esse aliud genus quartum quod quaerit de elementis omnium entium. Absque eo quod | negat quod dicta multis modis, impossibile est ut sint. Sed [20] quaerunt hoc modo de rebus ex quibus sunt elementa. | In quibusdam vero ex actione et passione aut convenientia. Et hoc non est in quolibet, | sed tantum in substantia, ita quod perscrutatio est de elementis | omnium entium et quaerere terminationem eorum. Et hoc non est verum. | Et quomodo potest homo scire elementa omnium entium? [25] Impossibile est enim ut aliquis addiscat aliquid, nisi praesciat principia eius. | Verbi gratia, quod aliquis addiscat geometriam, sed non | ante |B 268v| debet scire aliqua illius scientiae quam vult | addiscere, nesciet aliquid eorum. Et sic est dispositio de aliis, | ita quod ars, de qua homines reputant quod doctrinat omne, [30] nihil notificat secundum hunc modum.

[992b30] |I 24ra| |M 17rb| |N 274va|
48. Et etiam omnis doctrina fit | ex prioribus aut omnibus aut quibusdam. Et similiter illud quod declaratur per demonstrationem | et definitionem; debent praesciri in eo propositiones per quas | fit illa declaratio. Et similiter illud quod scitur per inductionem. |

[993a1] |I 24rb| |M 17va|
49. Si igitur scientia est in nostra natura, mirum est quomodo evadet | a nobis aliquid, cum in nobis est firmissima scientiarum. Et etiam quomodo scitur res quae fit | ex rebus, et quomodo erit hoc manifestum? | Ambiguitas enim accidit in istis rebus. Et quidam rixati sunt in hoc, sicut in pedibus. Quidam igitur dixerunt in sexta littera Graecorum, [5] scilicet ‘z’, quae est huius formae, quae est composita ex ‘c’ et ‘d’ et ‘a’, et | alii dixerunt, “Immo est littera per se, non ex litteris | notis.” Et etiam illud quod est ex habentibus sensum quomodo | scitur a carentibus sensu? Et etiam ista semper sunt | elementa cuiuslibet, quemadmodum voces compositae fiunt ex [10] elementis sibi propriis. |

[993a11] |I 24va| |M 17vb| |N 274vb|
50. Quoniam autem illud quod dictum fuit de causis naturalibus, | perscrutati sunt de eo omnes considerantes, et quod nos non induximus unam causam extrinsecam ab eis, [14] manifestum est ex praedictis. Et dignum est ut prima | philosophia perscrutetur de omnibus rebus; continet enim omnia principia et | ea quae sunt prima.

[993a17] |I 24vb| |M 18ra|
51. Et quia Empedocles dicit quod definitio est os, et est illud | per quod res est id quod est et substantia rei, | sed secundum hunc modum erit etiam caro necessaria et [20] unumquodque aliorum aut nullum eorum, ideo erit caro | et os et unumquodque ceterorum. Et hoc non est propter materiam, | quam ille dicit quod est terra et aqua et aer, et non ponit causam in hoc quod dicit istas res. | Sed cogetur ut dicat alia, sed | non dixit illud quod dixit aperte. Et declaratum est [25] prius de istis et suis similibus. | Et nos revertemur post ad dicendum in omnibus quaestionibus contingentibus in eis. Nunc autem incipiendum est in dicendo | aliquid de quaestionibus contingentibus in aliis rebus.